Lyme Hastalığı - Beyin hastalıkları ve Kene ısırığı ilişkisi (CNS Lyme disease), MS ve kene ilişkisi
Ülkemizde kene ısırığı çok yaygındır. Pandeminin ne olduğunu Koronavirüs herkese öğretti. Kene ısırığı ise pandamı kadar çok değil ama ileri derecede yaygın bir durumdur. Birçok kişi ise kene ısırığına maruz kaldığının farkında bile değildir. Bu hastalık bazı sivrisinek ve böcek ısırığı ile geçebilmektedir.
Hastalığı taşıyan sivrisinek ya da kene ısırığı olunca hastalık 3 safhada ilerler. Kene ısırığı tanısı konulmaz ve tedavi edilmezse insan farkına bile varmadan beyin ve sinir sistemini tutar. Birçok ağrılı ve ilerleyici ve anlaşılamayan duruma neden olur. Hasta doktor doktor gezer hiç iyileşemez. Ülkemizde ileri derecede yaygın olmasına rağmen kimsenin aklına da kene ısırığının erken dönemde tanısının konmamış olabileceği ve hastanın doktora geç dönmede başvurmuş olabileceği gelmediği için bir türlü tanı konamaz
Türkiye’de görülen Multiple skleroz yani MS hastalıklarının önemli bir kısmının sebebi kene ısırığına bağlı Lyme hastalığıdır.
Lyme hastalığı tedavi edilebilir bir hastalıktır.
Lyme hastalığı ile ilgili kısa bir bilgi verip örnek olgu sunacağım:
Lyme hastalığı Borrelia spiroketleri adı verilen bir çeşit bakterinin kene ısırığı ile insana geçmesi nedeniyle olur.
Faz 1: Erken dönem: Böceğin ısırdığı bölgede ağrılı bir şişlik ve sonrasında grip benzeri belirtiler olur. Birçok hasta bu dönemi hiç anlamaz. Kene ısırığından sonra hastaların üçte ikisinde kasıkta , koltuk altında ve vücudun değişik yerlerinde ağrılı kızarıklıklar ve döküntüler olabilir. Bu dönemde Beyin omurilik sıvısı incelenirse suyun içinde Borrelia spiroketleri mikroskop altında görülebilir.
Faz 2: Hastalığın yayılma dönemi: Eğer hastalığın tedavisi yapılmazsa kalbi, sinir sitemini ve gözü tutar.
Kalp tutulumu: Hastaların %8’inde kalple ilgili kalp kası ve kalp zarını ilgilendiren enfeksiyon bulguları ortaya çıkar.
Göz tutulumu: Gözün her yerini tutan göz enfeksiyonu, görme sinirinde erime bulguları olabilir.
Sinir sistemi tutulumu: En çok Fasial paraliziye neden olur. Fasial paralizi olan bütün hastalarda Lyme hastalığını araştırmak gerekir. Bel fıtığı ya da boyun fıtığını taklit eden sinir kökü ağrısına yani radikülopatiye neden olur. Daha nadiren de ensefalite yani beyin enfeksiyonuna neden olabilir.
Sinir sistemi belirtileri yavaş yavaş gerileyip kaybolabilir. Bannwarth sendromu denen kronik menenjit ve sinir kökü tutulumları ile ilerleyen bir hastalık vardır.
Faz 3: Hastalığın Geç dönemi: Geçmeyen eklem ağrıları ve sinir sisteminin kronik ağrıları görülür. Hastaların %60’ında bu bulgular hastalığın başlangıcından uzun yıllar sonra ortaya çıkar. Hastaların yaklaşık %90’ında diz ağrısı olur. %10 kadarında ise kalça, omuz, diz ya da dirsek eklemi artriti nedeniyle ağrılar olur. Hastanın uyku düzeni bozuktur. Yürürken denge kaybı olabilir. Hasta kronik yorgun olur. Periferik nöropati olur. EMG çektirirsin periferik nöropati bulguları ortaya çıkar. İşler iyice karışır. Bir de diabet yani şeker hastalığı varsa herşey şekere bağlanır ve hastalık iyice gözden kaçar. Hastalar bu ağrıları romatizma zanneder. Hep romatizmam var diyerek doktora başvururlar. Böylece inandıkları ve başka hastalık bilmedikleri için kendilerine tanı konmasının da önüne geçerler.
Lyme tanısı: Lyme tansı için bir LYME uzmanına gitmek gerekir. Lyme uzmanının kendisinin hastanın kanını karanlık saha mikroskopisi ile incelemesi gerekir. Tanıyı desteklemek için CD57, LTT Borrelia ve Elispot Borrelia testleri yapılır. Aseptik menenjit şüphesi durumda LP yapıp BOS sıvısında Borrelia Burgdorferi CSF IgG titresi bakılabilir.
LYME Tedavisi: Lyme uzmanının uzun süreli antibiyotik tedavisi yapması gerekir.
Örnek olgu:
20 yaşında kadın hastada Temmuz 2020’de sol gözünün alt kısmında bulanıklık görme başlamış daha sonra da görme kaybı olmuş. Göz muayenesinde optik nörit tansı konulmuş ve optik nörit ise MS olabileceği düşüncesi ile bir nöroloji servisine yönlendirilmiş.
Tetkiklerinde D ve B12 vitaminleri düşük bulunmuş. Vitamin takviyesi yapılmış.
MS şüphesi ile ilk MR çekilmiş. 3 günlük kortizon tedavisi verilmiş. Hasta CMV, sifiliz, Bruselloz SLE gibi akla gelen hastalıklar araştırılmış ve temiz bulunmuş. Daha sonra MS konusunda meşhur olan doktor arayışı ile bulundukları şehirden birkaç başka şehirlere giderek muayene ve tedavi yaptırmışlar.
LP yaparak belden beyin omurilik sıvısı alınmış ve BOS basıncı bakılmış. Kafa içi basıncın yüksek olduğu düşünülerek Diazomid başlanmış.
Kilo vermesi tavsiye edilerek hasta hasta diyetisyene yönlendirilmiş.
Bu süre içinde hastanın diz kapaklarında ağrılar başlamış. Diz kapağında kalsiyum birikmesi olmuş demişler. Hasta sporu bırakmış.
Nöroloji doktoru kafa içi basıncı yüksek diye şant takılmasını gündeme getirmiş. Hasta benim muayenehaneme Ventriküloperitoneal şant takılması amacıyla başvurdu.
Hastayı Mayıs 2021’de yani hastalığın başlangıcından 10 ay sonra gördüm. Lomber ponksiyonu bir de ben yaparak kafa içi basıncını ölçtüğümde normalin üst sınırında buldum. Yine de kafa içi basıncının normal sınırlarda olması ve diğer manevralarla da normal sınırlar içinde kalması nedeniyle şant takılmasının uygun olmadığına karar verdim. Bu durumda hastanın beyin cerrahisi ile hiç ilgisi yokmuş gibi görünen kene ısırığının geç safhasına olabileceğini düşünerek hastayı LYME uzmanına yönlendirdim.
Karanlık saha mikroskopisinde hastanın şüpheye yer bırakmayacak şekilde Lyme hastalığı olduğu görüldü. Lyme spiroketleri mikroskopta görüldü. Hastanın eritrositleri yuvarlak halini bırakmış ve ruloformasyon göstermiş, ve kanında hareket eden Borrelia spiroketleri görüldü.